Kwasy Omega-3 w profilaktyce i leczeniu chorób neurodegeneracyjnych u psów

Rola kwasów omega-3 w zdrowiu psów

Kwasy tłuszczowe omega a rozwój układu nerwowego u psów

Olej Omega-3 jest kluczowym składnikiem diety szczeniąt. Kwasy Omega-3 wspierają właściwy rozwój układu nerwowego u psów, odpornościowego, a także prawidłowe wydzielanie mazi stawowej oraz funkcjonowanie układu ruchu. Niedobór kwasów omega u psów może prowadzić do niedorozwoju.

Istotna rola kwasów omega w układzie ruchu u psów

Choroba zwyrodnieniowa stawów ma komponent zapalny. Kwas arachidonowy (AA, C20:4, n-6) jest składnikiem błony komórkowej, która ulega uszkodzeniu w przebiegu tej choroby. Metabolizm tego kwasu prowadzi do powstawania składników reakcji zapalnej, takich jak prostaglandyny, leukotrieny i tromboksany. Wiele leków stosowanych w terapii osteoartrozy (OA, osteoarthritis) działa poprzez blokowanie konwersji AA, co hamuje rozwój stanu zapalnego.

Dieta bogata w kwasy tłuszczowe Omega-3, zwłaszcza kwas eikozapentaenowy (EPA), zmienia skład lipidowy błon komórkowych, zmniejszając zawartość kwasu arachidonowego, który jest prekursorem czynników zapalnych. Wykazano, że kwas EPA ma działanie przeciwzapalne. Podawanie psom przez trzy miesiące diety wzbogaconej olejem rybnym, zawierającej 1,75 g EPA i 2,2 g DHA na 1 kg pożywienia (w przeliczeniu na suchą masę), zmienia skład lipidowy błon komórkowych, redukując zawartość kwasu arachidonowego. Psy żywione pokarmem o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych Omega-3 oraz witaminy E wykazywały poprawę w postaci zmniejszenia kulawizny spowodowanej chorobą zwyrodnieniową stawów.

Zalecana dawka EPA w diecie, pozwalająca osiągnąć ogólnoustrojowe efekty przeciwzapalne, to 40-100 mg/kg masy ciała. Suplementacja Omega 3 może być szczególnie zalecana u zwierząt z osteoartrozą, które nie mogą przyjmować niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub innych leków przeciwbólowych. Stan zapalny jest jednym z czynników powodujących ból w chorobie zwyrodnieniowej stawów, dlatego jego redukcja jest kluczowa dla leczenia i poprawy komfortu życia chorego psa.

Prozdrowotne właściwości kwasów omega dla układu sercowo-naczyniowego

Głównym celem dietoterapii w chorobach serca jest utrzymanie odpowiedniej masy ciała i kondycji zwierzęcia oraz poprawienie jakości jego życia. Oprócz L-karnityny i tauryny, kwasy EPA i DHA odgrywają istotną rolę w diecie. W przypadku chorób serca obserwuje się znaczący spadek poziomu obu kwasów w surowicy i innych tkankach. Włączenie ich do diety kardiologicznej może zapobiegać utracie apetytu poprzez obniżenie produkcji cytokin prozapalnych, które hamują uczucie głodu. Dodatkowo, właściwy skład błon komórkowych zapewnia prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych, co jest kluczowe dla funkcjonowania mięśnia sercowego. Nie ma jednej zalecanej dawki, ale najczęściej stosuje się 25 mg EPA i 18 mg DHA na 1 kg masy ciała lub 40 mg EPA i 25 mg DHA na 1 kg masy ciała.

U psów z zaburzeniami rytmu serca uzyskano dobre rezultaty podając olej rybi z 780 mg EPA i 497 mg DHA. Natomiast u psów z migotaniem przedsionków, stosując 1 g EPA i DHA dziennie, zaobserwowano poprawę parametrów fizjologicznych serca w porównaniu z grupą placebo.

Badania wykazały także, że EPA i DHA korzystnie wpływają na metabolizm lipidów, obniżając poziom triglicerydów i cholesterolu. W leczeniu hiperlipidemii u psów zaleca się dietę niskotłuszczową, ale nie kosztem PUFA. Dlatego ważne jest podawanie kapsułek z olejem rybim zawierających około 120 mg EPA i DHA na 1 kg masy ciała, natomiast nie należy doprowadzać do sytuacji, w której występuje niedobór kwasów omega u psów.

Choroby neurodegeneracyjne u psów a niedobór kwasów omega

Związek między niedoborem kwasów omega a chorobami neurodegeneracyjnymi

W układzie nerwowym znajduje się druga największa koncentracja lipidów, zaraz po tkance tłuszczowej. Głównie są to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w szczególności kwasy arachidonowy i DHA. Kwas EPA, po przekroczeniu bariery krew-mózg, ulega intensywnej β-oksydacji. DHA dostarczany jest do mózgu głównie poprzez dietę. Kwasy tłuszczowe n-3, zwłaszcza DHA, są obecne w siatkówce i odgrywają kluczową rolę w jej prawidłowym funkcjonowaniu. Niedobór DHA może prowadzić do zwyrodnienia plamki żółtej i ślepoty.

Z wiekiem zawartość DHA w mózgu maleje. Zmiany w metabolizmie DHA i jego obniżający się poziom są uznawane za czynniki przyczyniające się do pogorszenia zdolności poznawczych. Badania na zwierzętach dowodzą, że wzbogacenie diety w długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 może poprawić zdolności uczenia się i zapamiętywania u starszych osobników. Suplementacja DHA okazała się skuteczna w poprawie funkcji mózgu u starszych psów. Psy na diecie wzbogaconej w antyoksydanty i 0,01% DHA wykazały znaczną poprawę zachowania w porównaniu do grupy kontrolnej.

U agresywnych psów, bez innych chorób neurologicznych, stwierdzono niższy poziom DHA we krwi w porównaniu do grupy kontrolnej. Nie zauważono różnic w poziomie kwasu arachidonowego czy EPA. Dlatego suplementacja kwasami n-3 mogłaby być pomocna w redukcji agresji u psów.

Stan zapalny u psów a suplementacja kwasów omega u psów

Przeciwzapalne działanie kwasów n-3 znajduje szerokie zastosowanie w dietoterapii i dietoprofilaktyce weterynaryjnej. Jednymi z najczęstszych schorzeń psów, przy których wspomagająco wykorzystuje się nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3, są atopia i inne choroby skóry przebiegające ze świądem. U zwierząt cierpiących na zmiany skórne i świąd, wzbogacenie diety o kwasy EPA i DHA prowadziło do wyraźnej poprawy kondycji skóry i sierści oraz znacznego zmniejszenia świądu.

Poziom kwasów EPA i DHA jest uważany za bardzo istotny w diecie psów cierpiących na zwyrodnienia stawów i może znacząco poprawić ich kondycję, pozwalając jednocześnie na zmniejszenie dawek leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Badania wykazały, że kwasy tłuszczowe Omega-3 hamują wytwarzanie w organizmach psów PGE2, IL-1β, IL-6 oraz TNF-α, skutecznie redukując reakcje zapalne towarzyszące osteoartrozie. Kwas DHA może być również stosowany w profilaktyce osteoporozy, ponieważ ogranicza aktywność osteoklastów oraz wpływa na zwiększenie zawartości wapnia w tkance kostnej.

Suplementacja kwasów omega u psów

Jakie są źródła kwasów EPA i DHA dla psów?

Naturalnym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3, zwłaszcza kwasu EPA i DHA, są ryby oraz oleje z nich pozyskiwane, a także algi i fitoplankton morski. Szczególnie warto zwrócić uwagę na tłuste ryby morskie, takie jak makrela, śledź, sardela i łosoś. Zawartość tych kwasów tłuszczowych zależy nie tylko od gatunku i stanu fizjologicznego ryb, ale także od pory roku i akwenu, z którego pochodzą. Ryby z zimnych mórz północnych (np. makrela, łosoś, śledź atlantycki) mają więcej EPA, podczas gdy ryby z ciepłych mórz południowych (np. tuńczyk, sardela) zawierają więcej DHA. Ryby gromadzą kwasy tłuszczowe z fitoplanktonu i zooplanktonu, które są bogate w mikroalgi produkujące EPA i DHA. Niektóre gatunki ryb śródlądowych również mają stosunkowo wysoki poziom kwasów n-3, ale olej rybi dla psów dodaje smakowitości posiłkom.

Olej z kryla różni się od oleju rybnego tym, że kwasy tłuszczowe w nim występują głównie w fosfolipidach, podczas gdy w oleju rybnym są one w postaci triacylogliceroli. Olej z kryla to bardzo wysoko przyswajalne źródło DHA dla psów, które zapewnia wysoki poziom kwasów omega dla psów.

Stosunek kwasów w suplementacji – na co zwrócić uwagę?

Kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3 i Omega-6 rywalizują o te same enzymy (desaturazy). Dlatego niewłaściwy stosunek PUFA Omega-6 do n-3 w diecie może redukować korzystne efekty działania EPA i DHA. Aby osiągnąć oczekiwane efekty suplementacji n-3, należy zmniejszyć ilość kwasów n-6 w diecie psa i zwiększyć ilość Omega-3. Alternatywą może być podawanie suplementów EPA i DHA. Zalecany stosunek kwasów Omega-6 do Omega-3 wynosi 1:1 lub wartość jak najbardziej zbliżona do tego stosunku.

Współczesna dieta psa, często wysoce przetworzona i bogata w tłuszcze roślinne, dostarcza głównie kwasów n-6, a stosunek Omega-6 do Omega-3 często przekracza 20:1. Taka dysproporcja prowadzi do wielu chorób u psów, takich jak schorzenia układu krążenia, niedokrwienna choroba serca, otyłość i nowotwory. Badania na psach wykazały, że modyfikacja diety w celu osiągnięcia właściwego stosunku Omega-6 do Omega-3 (1,4:1) już po 8 tygodniach miała pozytywny wpływ na parametry krwi zwierząt.

Wyrównanie stosunku n-6 do n-3 można osiągnąć stosując np. olej lniany (bogaty w ALA), choć nie dostarcza on kluczowych dla zdrowia psów kwasów EPA i DHA. Wskazane jest, aby suplementacja Omega 3 zawierała również kwasy EPA i DHA.

Piśmiennictwo

1. Abba , Mussa P., VercelliA., Raviti G.: Essential fatty acids supplementation in different-stage atopicdogs fed on controlled diet. JAnim PhysiolAnim Nutr (Berl) 2005, 89, 2003-2007.
2. Logas D., Kunkle G.A.: Double-blinded crossover study with marine oil supplementation containing high-dose icosapentaenoic acid for the treatment of canine pruritic skin disease. Vet Dermatol. 1994, 5, 99-104.
3. Scott D.W., MillerW.H. Jr.: Nonsteroidal anti-infiammatory agents in the management of canine allergic pruritus. J. S. Afr. Vet. Assoc. 1993, 64, 52-56.
4. Scott D.W., MillerW.H. Jr., Reinhart G.A., Mohammed H.O., Bagladi M.S.: Effect of an omega-3/omega-6 fatty acid-containing commercial lamb and rice diet on pruritus in atopicdogs: results of a single-blindedstudy. Can. J. Vet. Res. 1997, 61, 145-153.
5. Budsberg S.C., Bartges J.W.: Nutrition and osteoarthritis in dogs: does it help? Vet. Clin. North Am. SmallAnim. Pract. 2006, 36, 1307-1323.
6. Fritsch D.A., Allen T.A., Dodd C.E., Jewell D.E., Sixby K.A., Leventhal P.S., Brejda J., Hahn K.A.: A ulticenter study of the effect of dietary supplementation with fish oil omega-3 fatty acids on carprofen dosage in dogs with osteoarthritis. J Am Vet Med. Assoc., 2010, 236 (5), 535-539.
7. Calder P.C, Zurier R.B.: Polyunsaturated fatty acids and rheumatoid arthritis. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2001, 4, 115-121.
8. Kruger M.C., Schollum L.M.: Is docosahexaenoic acid more effective than eicosapentaenoic acid for increasing calcium bioavailability? Prostaglandins Leukot. Essen!. Fatty Acids 2005, 73, 327-334.
9. Rahman M.M., Bhattacharya A., Fernandes G.: Docosahexaenoic acid is more potent inhibitor of osteoclast differentiation in RAW 264.7 cells than eicosapentaenoic acid. J. Cell.Physiol. 2008, 214, 201-209.
10. Mirowski A. 2012. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe rodziny n-3 w żywieniu suk ciężarnych i karmiących oraz szczeniąt. Życie Weterynaryjne.
11. Zicker i wsp. 2012. Evaluation of cognitive learning, memory, psychomotor, immunologic, and retinal functions in healthy puppies fed foods fortified with docosahexaenoic acid–rich fish oil from 8 to 52 weeks of age. J Am Vet Med Assoc.
12. Freeman L.M. 1998. Interventional Nutrition for cardiac disease. Clinical Techniques in Small Animal Practice.
13. Roush i wsp. 2010. Evaluation of the effects of dietary supplementation with fish oil omega-3 fatty acids on weight bearing in dogs with osteoarthritis. J Am Vet Med Assoc.