Zwyrodnienia stawów- czy to tylko problem psich seniorów?

Czy wiesz, że zwyrodnienia stawów nie dotyczą wyłącznie psich seniorów?

Niestety wśród wielu Opiekunów nadal panuje przekonanie „stary pies, to normalne że mu ciężej chodzić, wstawać…”. Tymczasem, to nie starość sama w sobie, a zwyrodnienia stawów skutecznie ograniczają aktywność psiaka. Jednak nie rozwijają się one w ciągu dni, czy tygodni. Często OA jest konsekwencją niezauważanego rozwoju choroby już od okresu szczenięcego.

W tym artykule wyjaśniamy jak rozwija się OA, poznasz obecne metody diagnostyki, możliwe rozwiązania w leczeniu i zapobieganiu, a także (w drugiej części) omówimy wpływ żywienia i suplementacji na przebieg choroby.

Czym jest zwyrodnienie stawów (inaczej: osteoarthritis, OA)?

Osteoarthritis  to przewlekła choroba, która rozwija się latami, często dająca wyraźne objawy dopiero w zaawansowanym stadium. Początek może sięgać nawet wieku szczenięcego (4-6. miesiąc życia). Szacuje się, że na zwyrodnienie stawów może cierpieć 20% populacji psów w wieku 1 roku życia, 35% do lat 4, 45-80% psów w wieku 8-12 lat. Zdiagnozowanie OA we wczesnym etapie pozwala na skuteczniejsze przeciwdziałanie rozwojowi choroby.

Może dotyczyć jednego lub kilku stawów, a zmiany zwyrodnieniowe obejmują wszystkie elementy budujące staw. Zwyrodnienia najczęściej dotyczą stawów narażonych na duże przeciążenia, mocno używane w trakcie życia zwierzęcia: stawy biodrowe, kolanowe, łokciowe oraz stawy w kręgosłupie. W wyniku OA dochodzi m.in. do:

• zmiany charakteru mazi stawowej (traci swoje właściwości „poślizgowe”, staje się mniej lepka, zmiany jej ilości),
• stopniowego niszczenia chrząstek pokrywających powierzchnie kości (utrata proteoglikanów i kolagenu- budulców chrząstki, obecność związków rozkładających tę tkankę),
• pojawienia się stanów zapalnych i bólu,
• przebudowy kości i tworzenia się narośli kostnych (osteofitów),
• uszkodzenie aparatu więzadłowego,
• włoknienia torebki stawowej.

Wszystko to doprowadza do ograniczenia ruchomości danego stawu, a także wywołuje silny ból. Pies stara się odciążać objęty chorobą staw, przenosząc ciężar na inne partie ciała. Przez to, dochodzi do przeciążania pozostałych stawów, zaników mięśni w oszczędzanej kończynie (przez to dalsza utrata stabilizacji stawu), znacznej rozbudowy mięśni kończyn używanych.  [1, 2, 3, 4, 7, 9, 10]

Przyczyny powstawania zwyrodnienia stawów

Do powstawania choroby zwyrodnieniowej stawów prowadzi wiele czynników. Uważa się, że największy wpływ na rozwój choroby mają: zmiany zapalne, problemy metaboliczne, urazy mechaniczne stawów i mikrourazy. Duże znaczenie mają też: nadwaga, predyspozycje genetyczne, wiek, przeciążenia, błędy żywieniowe. Często OA rozwija się jako konsekwencja przeciążeń prawidłowego stawu, albo normalnego obciążenia nieprawidłowo zbudowanego stawu (np. dysplazja stawu biodrowego, łokciowego- nieprawidłowa rozbudowa stawów podczas wzrostu organizmu).

Niekorzystny wpływ ma też zbyt wczesne rozpoczynanie treningów ze szczeniętami (6-7. miesiąc życia, czasem jeszcze szybciej), a także ćwiczenia niedostosowane do możliwości dorosłego psa. Prowadzi to do powstania przeciążeń, urazów, kontuzji. Często Opiekunowie wprowadzają takim aktywnym psiakom suplementy, w których składzie mogą znajdować się składniki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, co może utrudnić wczesne zauważenie objawów rozwijającej się OA. [4, 5, 6, 10]

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów

• nasilająca się z czasem kulawizna,
• odciążanie kończyny w której rozwija się OA,
• dłuższe pazury w oszczędzanej kończynie,
• zaniki mięśni w odciążanej kończynie, rozbudowa mięśni w pozostałych łapach (można wyczuć, że któraś kończyna ma więcej mięśni, niż przeciwna)
• utykanie przez pewien czas po wstaniu z dłuższego spoczynku,
• unikanie dłuższych spacerów, wskakiwania na kanapy czy do auta,
• pozostawanie w tyle podczas spacerów,
• ograniczenie aktywności fizycznej, zabaw,
• niechęć do poruszania się po schodach, śliskich podłogach (kafelki, panele),
• wylizywanie, wygryzanie bolesnego stawu,
• sztywność w poruszaniu się,
• trudności ze wstawaniem, dużo częściej pies się kładzie i siada,
• wokalizacja,
• zmiany zachowania: wycofanie, apatia, posmutnienie, agresja, osłabienie apetytu.

Wyrażanie przez psa objawów zależy od stopnia nasilenia problemu i od samego psiaka. Niektóre reagują mocno nawet na niewielkie zmiany chorobowe, inne- nawet przy zaawansowanym stadium niewiele pokazują. Kluczowa jest obserwacja pupila w codziennych czynnościach, a przede wszystkim regularne badania kontrolne zwierzęcia (min. raz w roku). Wszelkie nietypowe dla psa obserwacje należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem weterynarii. Wcześniejsza reakcja pozwoli na wdrożenie leczenia, które skuteczniej spowolni rozwój choroby. [3, 6, 7]

Diagnostyka zwyrodnień stawów

Diagnozowanie zwyrodnienia stawów oraz postępów leczenia odbywa się przy pomocy różnych badań i dokładnego wywiadu z Opiekunem zwierzęcia. To, co zostanie zlecone zależy od danego przypadku i lekarza. Poniżej kilka z wielu możliwości, jakie mogą się pojawić:

• wywiad z Opiekunem,
• badania krwi z uwzględnieniem konkretnych parametrów,
• badanie mazi stawowej,
• zlecenie regularnego wypełniania kwestionariusza dotyczącego OA,
• ocena psa w ruchu,
• badanie palpacyjne (omacywanie)- sprawdzanie zakresu ruchu stawów, kontrola umięśnienia,
• diagnostyka obrazowa: zdjęcia RTG (w znieczuleniu lub bez), jeśli są objawy, a zmian jeszcze na RTG nie widać, to pomóc może USG stawu, TK (tomografia komputerowa) lub MRI (rezonans magnetyczny) [3, 10]

Możliwości terapii zwyrodnień stawów

Należy podkreślić, że jest to choroba nieuleczalna. Zmiany będą postępowały wraz z wiekiem pacjenta, my jedynie możemy spowalniać ten proces i poprawiać zwierzęciu komfort życia.

Najlepsze efekty daje wielokierunkowe działanie. Do wyboru są m.in.:

• farmakoterapia– stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych. Pozwoli to na zmniejszenie odczuwania bólu, a to umożliwi wprowadzenie rehabilitacji i zwiększenia aktywności fizycznej psa, celem poprawy kondycji i odbudowy mięśni, poprawienia stabilizacji stawu
• kontrola masy ciała– w przypadku zwierząt z nadwagą należy redukować ich masę ciała, by nie przeciążać stawów. Zmniejszenie wagi przyczynia się do osłabienia kulawizny, ograniczenia powstawania stanów zapalnych. W wielu przypadkach następuje znaczne ograniczenie występowania dolegliwości przy OA
• odpowiednia dieta i suplementacja prawidłowa dieta, a także odpowiednio dobrana suplementacja są doskonałym wsparciem dla pozostałych elementów leczenia
• budowa masy mięśniowej, dbanie o kondycję fizyczną psa– stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej i dostosowanie ćwiczeń do możliwości psa, wspomoże stabilizację stawu i zachowywanie dużej ruchomości stawu
• zabiegi chirurgiczne
• fizjoterapia– dobrane pod pacjenta konkretne zabiegi fizjoterapeutyczne i ćwiczenia pozwolą na budowanie masy mięśniowej, stabilizowanie stawu, zmniejszenie dolegliwości towarzyszących zwyrodnieniu, a także zwiększenie zakresu ruchomości stawu
• dostosowanie środowiska do potrzeb psa- śliskie powierzchnie odpowiednio zabezpieczane- dywany, maty antypoślizgowe, buty; wprowadzenie ramp by ułatwić wchodzenie i schodzenie z wyższych poziomów np. kanap.
• terapia uzupełniająca– iniekcje dostawowe leków steroidowych, PRP (osocze bogatopłytkowe) i/lub kwasu hialuronowego. Przyspieszenie procesów gojenia, spowolnienie procesów powstawania zwyrodnień, ograniczenie stanu zapalnego, poprawa jakości mazi stawowej. [1, 3, 4, 10]

Szerzej o znaczeniu rehabilitacji w terapii zwyrodnień psów przeczytacie w artykułach napisanych dla nas przez fizjoterapeutkę Karolinę Paździoch:
1. Choroba zwyrodnieniowa stawów – informacje o bólu i niektórych objawach

2. Choroba zwyrodnieniowa stawów cz.2 – informacje o rodzajach technik fizjoterapeutycznych możliwych do zastosowania

Zapraszamy do zapoznania się z drugą częścią artykułu, gdzie omówimy wpływ żywienia i suplementacji na postępowanie choroby zwyrodnieniowej stawów.

Źródła:

1. https://magwet.pl/wpd/36890,rehabilitacja-w-chorobie-zwyrodnieniowej-stawow-u-psow-wielokierunkowe-podejscie
2. https://magwet.pl/wpd/26307,obalamy-mity-dotyczace-choroby-zwyrodnieniowej-stawow
3. https://magwet.pl/mw/35911,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-w-praktyce-lekarza-weterynarii
4. https://magwet.pl/mw/36176,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-u-psow-okiem-praktyka
5. https://magwet.pl/wpd/25017,kulawizny-konczyn-piersiowych-u-mlodych-psow
6. https://magwet.pl/wpd/22006,problemy-ze-stawami-biodrowymi-i-kolanowymi-dysplazja-stawow-biodrowych-czy-zerwane-wiezadlo
7. https://magwet.pl/wpd/35670,sprawnosc-ruchowa-ma-znaczenie-wsparcie-zywieniowe-w-chorobie-stawow-u-psow
8. https://magwet.pl/wpd/28142,dodatki-zywieniowe-poprawiajace-sprawnosc-ruchowa-co-oprocz-chondroityny-i-siarczanu-glukozaminy
9. https://cowsierscipiszczy.pl/zywienie-choroby-stawow/
10. Nowe opcje diagnostyczne i terapeutyczne w osteoartrozie u psów. Aleksandra Wypych, Joanna Szczepanek, Grzegorz Wąsiatycz, Chandra Sh. Pareek, Andrzej Tretyn, Jędrzej M. Jaśkowski, Paweł Antosik. Med. Weter. 2020, 76 (9), 503-511