28 czerwiec 2023

Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH) u psów

Opublikowane przez Maria Sobczuk

Przerost gruczołu krokowego to występuje powszechnie wśród niekastrowanych, dorosłych i starszych psów, może dotyczyć nawet 90% psów powyżej 4. roku życia[1]. Wielu opiekunów późno zauważa problem, ponieważ choroba postępuje powoli, a psy długo nie pokazują objawów. Co można robić, by zapobiec rozwojowi i postępowaniu tego schorzenia? Jakie funkcje pełni prostata w psim organizmie? Czy suplementacja wspomoże funkcjonowanie gruczołu krokowego? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.

Prostata- lokalizacja, funkcje w organizmie psa

Prostata (inaczej zwana: gruczołem krokowym, sterczem) jest jedynym gruczołem płciowym dodatkowym u samców psów. Jest zlokalizowana w jamie brzusznej, przy podstawie pęcherza moczowego. Otacza cewkę moczową.

Prostata pełni istotną rolę w rozrodzie psów- produkuje ona wydzielinę (jedną z kluczowych składników ejakulatu, stanowi około 90% objętości), która zapewnia plemnikom odpowiednie środowisko do przetrwania w drogach płciowych samic- odżywia, umożliwia ruch[2].

Łagodny przerost prostaty (BPH)

Najczęstszymi chorobami gruczołu krokowego są: łagodny przerost prostaty (BPH), torbiele, nowotwory. Przerost prostaty (BPH ang. Benign Prostatic Hyperplasia) dotyczy głównie niekastrowanych starszych psów, chociaż różne źródła podają, że można mówić o tej chorobie nawet u psów od 2 roku życia [3].

Powiększanie się gruczołu krokowego wraz z wiekiem jest naturalnym zjawiskiem u niekastrowanych psów. Zwiększenie rozmiarów prostaty następuje poprzez wzrost liczebności i wielkości komórek budujących prostatę. Wzrost ten jest w dużej mierze związany ze stężeniem hormonów płciowych- głównie testosteronu (jest on przekształcany do DHT, który kontroluje wzrost i produkowanie wydzieliny prostaty, stężenie DHT rośnie z wiekiem) i estrogenu (wpływa dodatnio na ilość receptorów dla DHT w komórkach prostaty) [4,5].

Objawy powiększonej prostaty

Symptomy powiększenia prostaty u psów są wyrażane w bardzo różnym zakresie, wiele psów przez bardzo długi czas nie pokazuje żadnych objawów. Duże znaczenie ma stopień powiększenia prostaty i wywierany przez nią ucisk na okoliczne tkanki. Wśród możliwych do zauważenia są m.in.:

  • trudność z oddawaniem moczu (kilkukrotne oddawanie moczu małymi porcjami, nie mylić ze znaczeniem terenu), niekontrolowane oddawanie moczu,
  • zmniejszenie strumienia moczu,
  • zmniejszenie średnicy stolca (stolec taśmowaty lub cienki), trudność z defekacją
  • ból w dolnej części brzucha (może się objawiać nadmiernym lizaniem tej okolicy, sztywnością chodu, zmianą zachowania)
  • obniżenie apetytu, spadek aktywności fizycznej,
  • ślady krwi w ejakulacie, w moczu, krwista wydzielina z cewki moczowej,
  • u samców kryjących może obniżyć się płodność, pogorszenie jakości nasienia
  • nawracające infekcje pęcherza moczowego

Diagnostyka

Należy przede wszystkim pamiętać o regularnych kontrolach zdrowia psa (min. raz w roku). Podczas wizyty lekarz weterynarii może rektalnie zbadać zwierzę, ocenić stan prostaty. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zlecone zostaną inne metody diagnostyczne np.:

  • USG jamy brzusznej
  • zdjęcie rentgenowskie
  • badanie moczu
  • badanie nasienia
  • badanie aspiratu z prostaty
  • badanie krwi
  • biopsja prostaty (w przypadku podejrzenia raka prostaty)

Dietetyczne wsparcie w łagodzeniu objawów przerostu prostaty u psów

Łagodny przerost prostaty u psów to naturalny proces, zależny od wieku samca i poziomu hormonów płciowych. Schorzenie jest stosunkowo szybko reaguje na leczenie, może być też w pewnym stopniu regulowane poprzez prowadzoną profilaktykę i odpowiednią suplementację.

Standardowymi metodami leczenia łagodnego przerostu gruczołu krokowego jest kastracja lub leczenie farmakologiczne, obniżające konwersję testosteronu w organizmie. W przypadku, kiedy kastracja psa nie może być wykonana – występują przeciwwskazania do zabiegu, bądź pies jest użytkowany rozpłodowo – warto rozważyć celowaną suplementację. Suplementacja w przypadku przerostu prostaty najlepsze efekty daje przy regularnym, długotrwałym stosowaniu.

Palma sabałowa (Serenoa repens)

Wpływ na ograniczanie rozrostu gruczołu krokowego przy użyciu ekstraktu z owoców tego drzewa jest naukowo potwierdzony wieloma badaniami [6, 7, 8, 9] . Potencjalne mechanizmy działania obejmują działanie antyandrogenne, proapoptotyczne i przeciwzapalne. Podejrzewa się, że mechanizm działania opiera się o zmniejszenie aktywności enzymu przekształcającego testosteron do DHT [10].

Palma sabałowa jest też bogata w fitosterole. Ich obecność wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, a z cholesterolu jest wytwarzany testosteron (później przekształcany do DHT)[11].

Pozytywne efekty są obserwowane zarówno u ludzi, jak i u psów. Jest częstym składnikiem suplementów poprawiających funkcjonowanie prostaty. Może być stosowana w ramach profilaktyki, ale też jako uzupełnienie terapii. Jest bezpieczna w stosowaniu u zwierząt.

Ekstrakt z pestek dyni (Curcubita pepo)

Dynia zawiera szereg biologicznie aktywnych składników, takich jak różne biologicznie aktywne polisacharydy, kwas para-aminobenzoesowy, sterole, białka, peptydy, karotenoidy i kwas γ-aminomasłowy [10,11]. Nasiona dyni mają wysoką zawartość białka i niezbędnych kwasów tłuszczowych, z których najważniejsze to kwas linolowy, kwas palmitynowy, kwas stearynowy i kwas oleinowy [14]. Ponadto zawierają aminokwasy, np. kukurbitynę, a także Δ5-, Δ7- i Δ8-fitosterole, np. sitosterol i stigmasterol, które wykazują działanie wspomagające oddawanie moczu i łagodzą stany zapalne [15,16]. Ponadto pestki dyni zawierają mikroelementy (Na, K, Cr), tokoferol (witamina E), pigmenty, pirazynę, triterpenoidy (np. saponiny) i związki fenolowe, takie jak kumaryny i flawonoidy [17,18,19,20,21].

Działania terapeutyczne ekstraktu z pestek dyni obejmują łagodzenie objawów związanych z zaburzeniami prostaty [22,23,24,25]. Może również wspomagać leczenie powikłań pęcherza moczowego i chorób dolnych dróg moczowych [26,27,28]. Ekstrakty z pestek dyni mogą blokować wzrost masy gruczołu krokowego i syntezę białek indukowaną przez testosteron/prazosynę, hamując przerost indukowany testosteronem [29]. Ekstrakt z pestek dyni wykazuje też działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające [30].

Wierzba drobnokwiatowa (Epilobium parviflorum)

Gatunki Epilobium, powszechnie znane jako wierzbówki lub chwasty ogniste, to wieloletnie rośliny zielne, należące do rodziny wiesiołkowatych [31]. W oparciu o długotrwałe stosowanie, niektóre E. parviflorum może być stosowana w celu łagodzenia BPH, takich jak trudności w rozpoczęciu oddawania moczu lub częsta potrzeba oddawania moczu [32]. Tradycyjne zastosowania w Europie i Ameryce Północnej obejmują leczenie BPH, zapalenia gruczołu krokowego, chorób pęcherza moczowego i nerek oraz innych problemów związanych z układem moczowym [33].

Materiały roślinne z rodzaju Epilobium są szczególnie bogate w polifenole, w tym flawonoidy (pochodne kemferolu, kwercetyny i mirycetyny), kwasy fenolowe (kwas elagowy, chlorogenowy, galusowy) i garbniki, ale wyizolowano z nich również niektóre steroidy, triterpenoidy i kwasy tłuszczowe [33].

Kora śliwy afrykańskiej (Prunus africanum)

Śliwa afrykańska należy do rodziny różowatych (Rosaceae). Drzewo to występuje w regionach górskich powyżej 1500 m n.p.m. w Afryce Południowej i Środkowej, podobnie jak na wyspach Grande Comore, Bioko i São-Tomé, a także na Madagaskarze, Komorach i w Zatoce Gwinejskiej [34,35]. Jest to wiecznie zielone drzewo, które dorasta do 30-40 m wysokości, tworząc rozłożysty baldachim [36].

Ekstrakt z kory śliwy afrykańskiej wykazuje wiele potencjalnych korzyści dla organizmu, a także jest bogata w wiele substancji aktywnych m.in. kwasy tłuszczowe, czy B-sitosterol [37,38]. Mają one działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Wiele przeprowadzonych badań dowodzi o wysokiej skuteczności w łagodzeniu objawów ze strony układu moczowego i stanów zapalnych prostaty [39, 40]. Wpływa na zmniejszenie częstotliwości oddawania moczu, ułatwia oddawanie moczu [41].

Sproszkowana kora była używana przez rdzennych mieszkańców w leczeniu zaburzeń układu moczowego oraz jako afrodyzjak w tropikalnych i subtropikalnych regionach Afryki [34,41]. Kora jest tradycyjnie stosowana także jako lek przeciwnowotworowy w Ugandzie [42].

Cynk

Cynk jest pierwiastkiem mającym duże znaczenie dla zdrowia prostaty. Spośród tkanek organizmu to właśnie w gruczole krokowym jest jego największa koncentracja.  Badania sugerują, że długotrwałe niedobory cynku zwiększają ryzyko BPH. Cynk ogranicza wytwarzanie DHT z testosteronu [43].

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

Pokrzywa zwyczajna jest to wieloletnia roślina zielna pochodząca z Eurazji, która rośnie na wilgotnych glebach, łąkach i opuszczonych polach w miejscach zacienionych [44]. Ekstrakt z korzenia był tradycyjnie stosowany w leczeniu objawowego BPH [45]. Świeże i suszone części kwiatowe są tradycyjnie stosowane w bólach stawów i infekcjach dróg moczowych [46].

Najważniejszymi związkami aktywnymi pokrzywy są sterole (β-sitosterol, hydroksysitosterol) i flawonoidy (rutyna, kemferol, kwercetyna), fenole i lektyny. Ponadto liście zawierają minerały (wapń, potas), garbniki, kwasy (salicylowy, jabłkowy, kawowy) i aminy (histamina) [47,48,49].

Suplementacja korzenia pokrzywy jest zalecana w celu łagodzenia BPH i innych problemów z prostatą. Udowodniono, że polisacharydy i lektyny zapobiegają metabolizmowi komórkowemu prostaty i jej wzrostowi [50]. Ekstrakt z pokrzywy hamuje aktywność TNF, podczas gdy lektyny, kwas jabłkowy i kwas kawowy wykazują działanie przeciwproliferacyjne i przeciwzapalne, ze względu na hamowanie COX i lipooksygenazy [15,46]. Dreikorn udowodnił, że ekstrakt z korzenia może hamować łączenie globuliny wiążącej hormony płciowe i jej receptora w błonie ludzkich komórek prostaty [51].

Badania na zwierzętach wskazują, że U. dioica znacząco hamuje agregację płytek krwi i poprawia profil lipidowy, ze względu na zawartość flawonoidów [52,53]. Badania, przeprowadzone na szczurach, pozwoliły stwierdzić, że U. dioica może być stosowana jako skuteczny lek w leczeniu BPH [54].

Likopen

Likopen jest karotenoidem niebędącym prowitaminą A, wykazującym aktywność przeciwutleniającą [55]. Wykazano również, że likopen ma działanie przeciwnowotworowe i przeciwzapalne [56]. Likopen łagodził przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego w modelu szczurzym, prawdopodobnie ze względu na jego właściwości przeciwzapalne [57]. W normalnej tkance prostaty u szczurów likopen zmniejszał również sygnalizację androgenową, ekspresję insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1) i cytokin prozapalnych [58].

Likopen może być korzystny w zapobieganiu rakowi prostaty [59]. W niedawnym badaniu klinicznym II fazy, suplement diety na bazie pomidorów poprawił problemy z dolnymi drogami moczowymi u pacjentów z BPH [60].

Witaminy

Witaminy C i E to naturalne antyoksydanty. Pomocne przy łagodzeniu stanów zapalnych. Wspierają też mechanizmy układu odpornościowego. Witaminy z grupy B są niezbędne do produkcji testosteronu. Witamina B6 ma działanie regulacyjne. Wpływa na produkcję hormonów płciowych w organizmie.

Wsparcie dietetyczne dojrzałych samców może być pomocne w przypadkach łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Należy jednak pamiętać, że niezbędne jest długotrwałe podawanie suplementów, zawierających składniki przeciwdziałąjące nadmiernemu wzrostowi prostaty. Dla zachowania psa w dobry zdrowiu, należy również sprawdzać kondycję psa na regularnych badaniach kontrolnych.

 

Bibliografia

  1. Johnston S.D., Kamolpatana K., Root‐Kustritz M.V., Johnston G.R.: Prostatic disorders in the dog. Anim Reprod Sci 2000.
  2. Socha P., Socha B.M., Tobolski D. Zastosowanie octanu ozateronu w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego u psów. Magazyn weterynaryjny 2018.
  3. Albouy M., Sanquer A., Maynard L., Eun H.M.: Efficacies of osaterone and delmadinone in the treatment of benign prostatic hyperplasia in dogs. Vet Rec, 2008, 163, 179.
  4. Christensen B.W.: Canine Prostate Disease. Vet Clin North Am Small Anim Pract., 2018, Jul, 48 (4), 701-719. Doi: 10.1016/j.cvsm.2018.02.012. PMID: 29933768.
  5. Sun F., Báez-Díaz C., Sánchez-Margallo F.M.: Canine prostate models in preclinical studies of minimally invasive interventions: part I, canine prostate anatomy and prostate cancer models. Transl Androl Urol, 2017, Jun, 6 (3), 538-546. Doi: 10.21037/tau.2017.03.61. PMID: 28725597; PMCID: PMC5503961.
  6. Wilt T, Ishani A, Mac Donald R. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2002
  7. Alcaraz, A., Rodríguez-Antolín, A., Carballido-Rodríguez, J. et al. Efficacy and tolerability of the hexanic extract of Serenoa repens compared to tamsulosin in moderate-severe LUTS-BPH patients. Sci Rep 11, 19401 (2021)
  8. Braeckman, J. (1994). The extract of Serenoa repens in the treatment of benign prostatic hyperplasia: A multicenter open study. Current Therapeutic Research, 55(7), 776–785. doi:10.1016/s0011-393x(05)80771-4
  9. European Union herbal monograph on Serenoa repens (W. Bartram) Small, fructus. Available online: www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-european-union-herbal-monograph-serenoa-repens-w-bartram-small-fructus_en.pdf (accessed on 21 June 2021).
  10. Kwon Y. Use of saw palmetto (Serenoa repens) extract for benign prostatic hyperplasia. Food Sci Biotechnol. 2019 Apr 17;28(6):1599-1606. doi: 10.1007/s10068-019-00605-9. PMID: 31807332; PMCID: PMC6859144.
  11. Poli, A.; Marangoni, F.; Corsini, A.; Manzato, E.; Marrocco, W.; Martini, D.; Medea, G.; Visioli, F. Phytosterols, Cholesterol Control, and Cardiovascular Disease. Nutrients 2021, 13, 2810.
  12. Caili, F.; Huan, S.; Quanhong, L. A review on pharmacological activities and utilization technologies of pumpkin. Plant Foods Hum. Nutr. 2006, 61, 73–80.
  13. Matus, Z.; Molnar, P.; Szabo, L.G. Main carotenoids in pressed seeds (Cucurbitae semen) of oil pumpkin (Cucurbita pepo pepo var. styriaca) (article in Hungarian). Acta Pharm. Hung. 1993, 63, 247–256
  14. Mansour, E.H.; Dworschak, E.; Gergely, A.; Hóvári, J.; Pollhamer, Z. Pumpkin and canola seed proteins and bread quality. Acta Aliment. 1999, 28, 59–70
  15. Allkanjari, O.; Vitalone, A. What do we know about phytotherapy of benign prostatic hyperplasia? Life Sci. 2015, 126, 42–56.
  16. Glew, R.H.; Glew, R.S.; Chuang, L.T.; Huang, Y.S.; Millson, M.; Constans, D.; Vanderjagt, D.J. Amino acid, mineral and fatty acid content of pumpkin seeds (Cucurbita) and Cyperus esculentus nuts in the Republic of Niger. Plant Foods Hum. Nutr. 2006, 61, 51–56.
  17. Yadav, M.; Jain, S.; Tomar, R.; Prasad, G.B.K.; Yadav, H. Medicinal and biological potential of pumpkin: An updated review. Res. Rev. 2010, 23, 184–190.
  18. Broznic, D.; Canadi Jurešic, G.; Milin, C. Involvement of α-, γ-and δ-tocopherol isomers from pumpkin (Cucurbita pepo) seed oil or oil mixtures in the biphasic DPPH disappearance kinetics. Food Technol. Biotechnol. 2016, 54, 200–210.
  19. Abou-Zeid, S.M.; Abu Bakr, H.O.; Mohamed, M.A.; El-Bahrawy, A. Ameliorative effect of pumpkin seed oil against emamectin induced toxicity in mice. Pharmacother. 2018, 98, 242–251.
  20. Akta, N.; Uzla, T.; Tunçil, Y.E. Pre-roasting treatments significantly impact thermal and kinetic characteristics of pumpkin seed oil. Acta 2018, 669, 109–115.
  21. Aghaei, S.; Nikzad, H.; Taghizadeh, M.; Tameh, A.; Taherian, A.; Moravveji, A. Protective effect of Pumpkin seed extract on sperm characteristics, biochemical parameters and epididymal histology in adult male rats treated with Cyclophosphamide. Andrologia 2014, 8, 927–935
  22. Alhakamy, N.A.; Fahmy, U.A.; Ahmed, O.A.A. Attenuation of benign prostatic hyperplasia by optimized tadalafil loaded pumpkin seed oil-based self nanoemulsion: In vitro and in vivo evaluation. Pharmaceutics 2019, 12, 640.
  23. Leibbrand, M.; Siefer, S.; Schön, C.; Perrinjaquet-Moccetti, T.; Kompek, A.; Csernich, A.; Bucar, F.; Kreuter, M.H. Effects of an oil-free hydroethanolic pumpkin seed extract on symptom frequency and severity in men with benign prostatic hyperplasia: A pilot study in humans. Med. Food 2019, 22, 551–559.
  24. Shirvan, M.K.; Mahboob, M.R.; Masuminia, M.; Mohammadi, S. Pumpkin seed oil (prostafit) or prazosin? Which one is better in the treatment of symptomatic benign prostatic hyperplasia. Pak. Med. Assoc. 2014, 64, 683–685.
  25. Vahlensieck, W.; Theurer, C.; Pfitzer, E.; Patz, B.; Banik, N.; Engelmann, U. Effects of pumpkin seed in men with lower urinary tract symptoms due to benign prostatic hyperplasia in the one-year, randomized, placebo-controlled GRANU study. Int. 2015, 94, 286–295.
  26. Fornara, P.; Madersbacher, S.; Vahlensieck, W.; Bracher, F.; Romics, I.; Kil, P. Phytotherapy adds to the therapeutic armamentarium for the treatment of mild-to-moderate lower urinary tract symptoms in men. Int. 2020, 104, 333–342.
  27. Gazova, A.; Valaskova, S.; Zufkova, V.; Castejon, A.M.; Kyselovic, J. Clinical study of effectiveness and safety of CELcomplex((R)) containing Cucurbita Pepo Seed extract and Flax and Casuarina on stress urinary incontinence in women. Tradit. Complement. Med. 2019, 9, 138–142.
  28. Lower, C.F. Phytotherapy in the management of benign prostatic hyperplasia. Urology 2001, 58, 71–77
  29. Gossell-Williams, M.; Davis, A.; O’Connor, N. Inhibition of testosterone-induced hyperplasia of the prostate of sprague-dawley rats by pumpkin seed oil. Med. Food 2006, 9, 284–286.
  30. Naziri, E.; Mitic, M.N.; Tsimidou, M.Z. Contribution of tocopherols and squalene to the oxidative stability of cold-pressed pumkin seed oil (Cucurbita pepo). Eur. J. Lipid Sci. Technol. 2016, 118, 898–905.
  31. Tutin, T.G. Flora Europaea; Cambridge University Press: Cambridge, UK, 1993.
  32. EU Herbal Monograph: Epilobii Herba. Available online: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/epilobii-herba (accessed on 20 May 2021).
  33. Granica, S.; Piwowarski, J.P.; Czerwińska, M.E.; Kiss, A.K. Phytochemistry, pharmacology and traditional uses of different Epilobium species (Onagraceae): A review. Ethnopharmacol. 2014, 156, 316–346.
  34. Szendrei, K.; Csupor, D. (Eds.) Gyógynövénytár; Medicina Könyvkiadó Zrt.: Budapest, Hungary, 2009
  35. Kalkman, C. The Old-World species of Prunus subg. Laurocerasus including those formerly referred to Pygeum. Blumea 1965, 13, 1–174
  36. Stewart, K. Effects of bark harvest and other human activity on populations of the African cherry (Prunus africana) on Mount Oku, Cameroon. Ecol. Manag. 2009, 258, 1121–1128.
  37. Maiyoa, F.; Moodleyb, R.; Singha, M. Phytochemistry, cytotoxicity and apoptosis studies of β-sitosterol-3-Oglucoside and β-amyrin from Prunus africa. J. Tradit. Complement Altern. Med. 2016, 13, 105–112.
  38. Papaioannou, M.; Schleich, S.; Prade, I.; Degen, S.; Roell, D.; Schubert, U.; Tanner, T.; Claessens, F.; Matusch, R.; Baniahmad, A. The natural compound atraric acid is an antagonist of the human androgen receptor inhibiting cellular invasiveness and prostate cancer cell growth. Cell Mol. Med. 2009, 13, 2210–2223.
  39. Dedhia, R.C.; McVary, K.T. Phytotherapy for Lower Urinary Tract Symptoms Secondary to Benign Prostatic Hyperplasia. Urol. 2008, 179, 2119–2125.
  40. Jena, A.K.; Vasisht, K.; Sharma, N.; Kaur, R.; Dhingra, M.S.; Karan, M. Amelioration of testosterone induced benign prostatic hyperplasia by Prunus J. Ethnopharmacol. 2016, 190, 33–45.
  41. Ishani, A.; MacDonald, R.; Nelson, D.; Rutks, I.; Wilt, T.J. Pygeum africanum for the Treatment of Patients with Benign Prostatic Hyperplasia: A Systematic Review and Quantitative Meta-analysis. J. Med. 2000, 109, 654–664.
  42. Omara, T.; Kiprop, A.K.; Ramkat, R.C.; Cherutoi, J.; Kagoya, S.; Nyangena, D.M.; Tebo, T.A.; Nteziyaremye, P.; Karanja, L.N.; Jepchirchir, A.; et al. Medicinal Plants Used in Traditional Management of Cancer in Uganda: A Review of Ethnobotanical Surveys, Phytochemistry, and Anticancer Studies. -Based Complement Alt. 2020, 2020, 3529081.
  43. Zhao, J., Wu, Q., Hu, X., Dong, X., Wang, L., Liu, Q., … Li, L. Comparative study of serum zinc concentrations in benign and malignant prostate disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Scientific Reports, 2016, 6(1). doi:10.1038/srep25778
  44. Grauso, L.; de Falco, B.; Lanzotti, V.; Motti, R. Stinging nettle, Urtica dioica: Botanical, phytochemical and pharmacological overview. Phytochem. Rev. 2020, 19, 1341–1377.
  45. Dvorkin, L.; Song, K.Y. Herbs for benign prostatic hyperplasia. Farmacother. 2002, 36, 1443–1452.
  46. PDR for Herbal Medicines, 3rd. ed.; Thomson PDR: Montvale, NJ, USA, 2004
  47. Allkanjari, O.; Vitalone, A. What do we know about phytotherapy of benign prostatic hyperplasia? Life Sci. 2015, 126, 42–56.
  48. Andro, M.C.; Riffaud, J.P. Pygeum africanum extract for the treatment of patients with benign prostatic hyperplasia: A review of 25 years of published experience. Ther. Res. 1995, 56, 796–817.
  49. Fagelman, E.; Lowe, F.C. Herbal medications in the treatment of benign prostatic hyperplasia (BPH). Clin. N. Am. 2002, 29, 23–29.
  50. Capasso, C.; Gaginella, T.S.; Grandolini, G.; Izzo, A.A. Phytotherapy—A Quick Reference to Herbal Medicine; Springer: Berlin/Heidelberg, Germany, 2003.
  51. Dreikorn, K. Phytotherapeutic agents in the treatment of benign prostatic hyperplasia. Urol. Rep. 2000, 1, 103–109.
  52. El Haouari, M.; Bnouham, M.; Bendahou, M.; Aziz, M.; Ziyyat, A.; Legssyer, A.; Mekhfi, H. Inhibition of rat platelet aggregation by Urtica dioica leaves extracts. Res. 2006, 20, 568–572.
  53. Daher, C.F.; Baroody, K.G.; Baroody, G.M. Effect of Urtica dioica extract intake upon blood lipid profile in the rats. Fitoterapia 2006, 77, 183–188.
  54. Nahata, A.; Dixit, V.K. Ameliorative effects of stinging nettle (Urtica dioica) on testosterone-induced prostatic hyperplasia in rats. Andrologia 2012, 44, 396–409.
  55. Stahl, W.; Sies, H. Lycopene: A biologically important carotenoid for humans? Biochem. Biophys. 1996, 336, 1–9.
  56. Salehi, B.; Sharifi-Rad, R.; Sharopov, F.; Namiesnik, J.; Roointan, A.; Kamle, M.; Kumar, P.; Martins, N.; Sharifi-Rad, J. Beneficial effects and potential risks of tomato consumption for human health: An overview. Nutrition 2019, 62, 201–208.
  57. Zhao, Q.; Yang, F.; Meng, L.; Chen, D.; Wang, M.; Lu, X.; Chen, D.; Jiang, Y.; Xing, N. Lycopene attenuates chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome by inhibiting oxidative stress and inflammation via the interaction of NF-κB, MAPKs, and Nrf2 signaling pathways in rats. Andrology 2020, 8, 747–755.
  58. Herzog, A.; Siler, U.; Spitzer, V.; Seifert, N.; Denelavas, A.; Hunziker, P.B.; Hunziker, W.; Goralczyk, R.; Wertz, K. Lycopene reduced gene expression of steroid targets and inflammatory markers in normal rat prostate. FASEB J. 2005, 19, 1–24.
  59. Chen, J.; Song, Y.; Zhang, L. Lycopene/tomato consumption and the risk of prostate cancer: A systematic review and meta-analysis of prospective studie. Nutr. Sci. Vitaminol. 2013, 59, 213–223.
  60. Cormio, L.; Calò, B.; Falagario, U.; Iezzi, M.; Lamolinara, A.; Vitaglione, P.; Silecchia, G.; Carrieri, G.; Fogliano, V.; Iacobelli, S.; et al. Improvement of urinary tract symptoms and quality of life in benign prostate hyperplasia patients associated with consumption of a newly developed whole tomato-based food supplement: A phase II prospective, randomized double-blinded, placebo-controlled st. Transl. Med. 2021, 19, 24.