Świąd u psa: przyczyny, rozpoznanie i leczenie

Świąd, czyli uczucie silnego swędzenia to objaw wielu chorób – najczęściej jest powodowany przez alergie, infekcje bakteryjne i grzybicze oraz ektopasożyty.

Świąd u psa

Problem ciągłego drapania się psa może wskazywać na świąd. To częsty objaw wielu chorób skórnych wywołanych przez zakażenia, grzyby, ektopasożyty, a także alergie. W wielu przypadkach intensywne drapanie prowadzi do wtórnych zakażeń, które pogłębiają problem. Dlatego jeśli Twój pies od dłuższego czasu się wydrapuje, wygryza i/lub ociera skórą o przedmioty, udaj się z nim na kontrolną wizytę do lekarza weterynarii. W poniższym artykule opisaliśmy 9 najczęstszych chorób diagnozowanych u psów, którym towarzyszy świąd.

Czym jest świąd?

Świąd to subiektywnie nieprzyjemne uczucie swędzenia, które prowadzi do ciągłego drapania. W diagnostyce zwierząt nie da się jednoznacznie odróżnić świądu, np. od pieczenia, ponieważ reakcja psa na te bodźce jest dokładnie taka sama.

Mechanizm odczuwania świądu został dość szczegółowo opisany: uczucie to rozpoznawane jest dzięki zakończeniom nerwowym receptorów czuciowych zlokalizowanych w naskórku. Aksonami przewodzącymi świąd są tzw. włókna C.

U psów, u których stan zapalny skóry występuje przewlekle, stwierdza się mniejszą liczbę zakończeń nerwowych w tych obszarach, co powoduje, że próg odczuwania świądu jest tam niższy.

Dlaczego pies się drapie?

Świąd to jeden z głównych objawów chorób alergicznych, ale występuje również w przebiegu wielu innych schorzeń. W literaturze weterynaryjnej wskazuje się, że ten objaw można przypisać do trzech głównych kategorii: alergii, zakażeń oraz infestacji ektopasożytami.

  Alergiczne przyczyny świądu u psów

Wśród najczęściej diagnozowanych alergicznych przyczyn świądu wymienia się: alergie pokarmowe, atopowe zapalenie skóry oraz alergiczne pchle zapalenie skóry:

• Alergia pokarmowa – może wystąpić u psów w każdym wieku, choć szczególnie narażone są teriery, buldogi, owczarki niemieckie i golden retrievery. Objawy pojawiają się niemal natychmiast po spożyciu uczulającego pokarmu i zwykle mają postać zmian skórnych: świąd twarzy, uszu oraz kończyn.
• Atopowe zapalenie skóry (AZS) – to choroba o podłożu genetycznym. U chorych psów dochodzi do produkcji przeciwciał IgE przeciwko alergenom środowiskowym i pokarmowym. Najczęściej AZS występuje u shar pei, foksterierów, Jack Russell terierów, labradorów, buldogów, West Highland White terierów, bokserów oraz dalmatyńczyków. Typowe objawy to świąd w okolicy pyska, pleców, pachwin, krocza, szyi i pod pachami.
• Alergiczne pchle zapalenie skóry – to reakcja nadwrażliwości na ślinę lub inne antygeny pcheł, głównie Ctenocephalides felis. Objawy obejmują silny świąd przesuwający się od nasady ogona w stronę grzbietu, lędźwi, krocza, boków ud i brzucha.

Zakaźne przyczyny świądu u psów

Najczęściej spotykane zakażenia skóry wywoływane są przez gronkowce, drożdżaki oraz dermatofity:

• Gronkowce – to Gram-dodatnie bakterie, które naturalnie występują na skórze psów. U zwierząt z osłabioną odpornością mogą wywołać infekcje – ropne stany zapalne, zapalenie mieszków włosowych czy infekcje wewnętrzne (np. zapalenie pęcherza moczowego). Zmiany skórne pojawiają się zwykle w okolicach warg, nosa, odbytu, napletka, kanału słuchowego, przestrzeni międzypalcowych i pachwin.
• Drożdżaki – to jednokomórkowe grzyby, które również są naturalną częścią flory skóry. W niekorzystnych warunkach, takich jak stres, zła dieta czy choroby skóry, mogą się nadmiernie namnażać i powodować infekcje. U psów z malasseziozą zmiany skórne pojawiają się na pysku, brzuchu, łapach, pazurach, w uszach i pachwinach.
• Dermatofity – to grzyby wielokomórkowe. Za około 80% zakażeń u psów odpowiada Microsporum canis. Nosiciele często nie wykazują objawów. Najbardziej narażone są szczenięta i psy z obniżoną odpornością. Objawy to m.in. plackowate wyłysienia, zgrubiała i szara skóra w zmienionych miejscach.

Pasożytnicze przyczyny świądu u psów

Inwazje ektopasożytów, powodujących u psa świąd, można sklasyfikować na podstawie głębokości bytowania pasożytów w skórze. Pasożyty bytujące na powierzchni skóry to np. pchły, pasożyty bytujące w płytkiej warstwie skóry to np. świerzbowce, z kolei ektopasożyty bytujące głęboko to np. nużeńce:

• Pchły – to bocznie spłaszczone owady żywiące się krwią. Najczęściej świąd powodują ich ugryzienia. U psów niealergicznych objawy mogą ograniczać się do wygryzania i drapania. Silne inwazje mogą prowadzić do anemii, a połknięcie pchły – do zarażenia tasiemcem. Pchły przenoszą też choroby, takie jak: dirofilarioza, bartoneloza, riketjoza czy hemoplazmoza.
• Świerzbowce – to pasożyty skóry, które wywołują dermatozy. U psów mogą występować dwa typy: Sarcoptes scabiei var. canis (świerzb drążący) i Otodectes cynotis (świerzbowiec uszny). Do zakażenia dochodzi przez kontakt z chorym zwierzęciem lub skażonym otoczeniem. Typowe objawy to uporczywy świąd, liszaje i zmiany skórne w okolicach pyska, uszu, brzucha, pachwin, klatki piersiowej, łokci, nadgarstków i stawów skokowych.
• Nużeniec – to roztocze naturalnie obecne na skórze psa. Demodekoza uaktywnia się, gdy odporność psa spada, najczęściej u szczeniąt. Objawy to rumień, łuszczenie skóry, wyłysienia, a w postaci uogólnionej – świąd, ból, grudki, krosty i ropne stany zapalne.

Rozpoznanie przyczyny świądu u psa

Hamowanie świądu u psa, który ciągle się drapie, będzie bezcelowe, dopóki nie zostanie rozpoznana choroba podstawowa. W rozpoznaniu należy wziąć pod uwagę rodzaj zmian na skórze, ich rozmieszczenie, stopień nasilenia świądu oraz czas trwania problemu: czy świąd występuje stale, czy okresowo.

Podczas pierwszej wizyty u lekarza można spodziewać się badania klinicznego oraz dermatologicznego, obejmującego zasadniczo całą powierzchnię ciała.

W postępowaniu diagnostycznym psów ze świądem konieczne jest wykonanie badania cytologicznego skóry i przewodów słuchowych. Ponadto, ze zmienionych obszarów skóry powinny zostać pobrane zeskrobiny do badania pod mikroskopem.

Dobrą praktyką jest również pobranie materiału z powierzchni skóry za pomocą taśmy samoprzylepnej, co może wykazać obecność roztoczy i/lub pcheł, wszy czy wszołów.
W przypadku podejrzenia zakażenia grzybiczego wskazane jest także wykonanie badania lampą Wooda (Microsporum canis świeci na zielono-niebiesko).

Dla wyhodowanych drobnoustrojów wykonuje się oznaczenie lekowrażliwości. Gdy mimo zastosowanego leczenia stan psa się nie poprawia, konieczne może się okazać pobranie wycinka skóry.

Opiekuna psa nie powinno również dziwić, że lekarz weterynarii może zalecić odrobaczenie pupila, zastosowanie leków przeciwpchelnych oraz przedstawić wytyczne dotyczące dbania o domowe otoczenie, w którym mogą znajdować się jaja pcheł.

Leczenie: jak uśmierzyć świąd u psa?

Z uwagi na to, że liczba możliwych przyczyn świądu jest bardzo duża, nie sposób opisać wszystkich schematów postępowania w leczeniu. Ważne, by opiekun psa miał świadomość, że proces diagnozowania może być długotrwały, a lekarz weterynarii może podejmować kilka prób leczenia.

W ramach domowego wsparcia, po konsultacji z lekarzem i przy braku przeciwwskazań, możesz wprowadzić do diety psa produkty zmniejszające stan zapalny skóry – kwasy EPA i DHA – oraz kosmetyki o działaniu przeciwświądowym do stosowania miejscowego.

W przypadku psów, u których stwierdzono atopowe zapalenie skóry, należy pamiętać, że jest to choroba wymagająca leczenia przez całe życie psa.

Bibliografia

M. Lorenz, T. Mark, P. Demars, Od objawu do rozpoznania. Postępowanie diagnostyczne u małych zwierząt, wyd. Galaktyka, Łódź 2010.

C. Pucheu-Haston, Postępowanie diagnostyczne w przypadku świądu u psów,

https://magwet.pl/wpd/39422,postepowanie-diagnostyczne-w-przypadku-swiadu-u-psow?srsltid=AfmBOoqUVjejcLY4clfx8NlFpsUsKBzpFsos5h604PPie8vm3Fgf7sRN (dostęp: 04.03.2025).