Spis treści
Czym jest zapadająca się tchawica u psa?
Mechanizm zapadania się tchawicy
Zapadanie tchawicy u psów (TCS-Tracheal Collapse Syndrome) to przewlekła choroba układu oddechowego, polegająca na utracie elastyczności ścian tchawicy, które stopniowo tracą swój zaokrąglony kształt. W wyniku tego zwężeniu ulega światło tchawicy, co znacząco utrudnia oddychanie. Osłabione tkanki stają się bardziej podatne na infekcje i stany zapalne, co dodatkowo obciąża układ oddechowy psa i wpływa na jego komfort życia.
Jakie rasy są predysponowane do zapadania się tchawicy?
Zapadnięcie tchawicy dotyczy przede wszystkim psów małych ras, zwłaszcza yorkshire terrierów i szpiców miniaturowych. Z doświadczeń autorki wynika, że u yorkshire terrierów schorzenie to wiąże się zazwyczaj z deformacją i zapadnięciem odcinka szyjnego tchawicy, natomiast u szpiców miniaturowych – z zapadnięciem tchawicy w obrębie klatki piersiowej. Mopsy z kolei często borykają się zarówno z chorobami dolnych dróg oddechowych, jak i zapadnięciem tchawicy na poziomie klatki piersiowej, co pogłębiają dodatkowe problemy charakterystyczne dla ras brachycefalicznych. Choć zapadnięcie tchawicy występuje głównie u psów, może pojawić się także u kotów i psów innych ras, jednak rzadko.
Objawy zapadania się tchawicy u psa
Kaszel i świszczący oddech
Kaszel stanowi reakcję na rzeczywiste lub subiektywnie odbierane podrażnienia w drogach oddechowych. Może mieć charakter sporadyczny lub przewlekły oraz występować jako wilgotny lub suchy. W większości przypadków kaszel związany z drogami oddechowymi jest wilgotny z powodu nadmiaru śluzu, natomiast suchy kaszel jest typowy dla zwłóknienia płuc.
Sinica błon śluzowych
W skrajnych przypadkach zapadnięcie tchawicy może powodować sinicę błon śluzowych i omdlenia z powodu niedotlenienia. Nieleczona choroba prowadzi do spadku masy ciała, braku apetytu i apatii u psa.
Nasilenie objawów w zależności od stopnia zaawansowania
Zapadnięcie tchawicy IV stopnia, zwłaszcza wynikające z jej deformacji, powoduje okresowe problemy z oddychaniem i może objawiać się dźwiękami przypominającymi gęganie. Pozostałe objawy kliniczne są zazwyczaj mało charakterystyczne. U psów z tym stopniem schorzenia trudności oddechowe występują codziennie, nasilając się w momentach stresu lub przy wzmożonym wysiłku.
Stopnie zaawansowania zapadnięcia tchawicy
Stopień 1: zmniejszenie przepływu powietrza o 25%
Komórki tworzące tchawicę są zmniejszone o 25%, ale kształt chrząstki pozostaje niezmieniony.
Stopień 2: zmniejszenie przepływu powietrza o 50%
Przepływ przez tchawicę jest zmniejszony o około 50%, a chrząstka jest częściowo spłaszczona.
Stopień 3: zmniejszenie przepływu powietrza o 75%
Przepływ przez tchawicę zmniejszył się o około 75%, a chrząstka jest prawie całkowicie spłaszczona.
Stopień 4: całkowite zablokowanie przepływu powietrza
Przepływ przez tchawicę jest całkowicie zablokowany, a chrząstka całkowicie spłaszczona.
Czynniki ryzyka zapadania się tchawicy
Otyłość u psa
Masa ciała psa stanowi istotny czynnik ryzyka. Psy z nadwagą są bardziej narażone na zapadnięcie tchawicy, ponieważ dodatkowy ciężar wywiera na nią większy nacisk.
Wdychanie substancji drażniących
Przyczynami zapadania tchawicy u psa mogą być także przewlekłe choroby płuc i oskrzeli, urazy, wdychanie substancji drażniących oraz czynniki jatrogenne, np. niewłaściwa intubacja.
Zaburzenia genetyczne i neurologiczne
Niestety, niektóre rasy psów są bardziej podatne na zapadanie się tchawicy, a szczególnie wysokie ryzyko dotyczy ras małych. U tych psów może występować wrodzone osłabienie chrząstki tchawicy, co zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia się tchawicy w trakcie ich życia.
Diagnostyka zapadania się tchawicy
Endoskopia tchawicy
Endoskopia jest bardziej czułym badaniem, umożliwiającym ocenę nie tylko stopnia zapadnięcia tchawicy, ale także stanu błony śluzowej, stopnia przekrwienia tkanek, wyglądu krtani oraz innych istotnych czynników, które mogą mieć wpływ na dalsze leczenie.
Endoskopia wyróżnia się tym, że umożliwia uzyskanie dynamicznego obrazu tchawicy, co ma duże znaczenie, ponieważ zapadanie się tchawicy może występować w różnych jej odcinkach zależnie od fazy oddychania. Podczas wdechu zapada się odcinek szyjny, a podczas wydechu — piersiowy. Oparcie się jedynie na zdjęciu RTG niesie ryzyko pominięcia momentu maksymalnego zwężenia światła tchawicy.
RTG klatki piersiowej
Zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej, wykonane zarówno podczas wdechu, jak i wydechu, obejmujące także obszar szyi, są najodpowiedniejsze do oceny zapadnięcia tchawicy. Ich wykonanie może być jednak wyzwaniem u psów małych ras, a same RTG nie zawsze ujawniają wszystkie przypadki zapadnięcia tchawicy.
Leczenie zapadania się tchawicy u psa
Leczenie zachowawcze: leki przeciwkaszlowe, rozszerzające oskrzela i przeciwzapalne
Leczenie ma na celu zatrzymanie rozwoju choroby, zwalczanie powikłań (np. infekcji), łagodzenie objawów oraz poprawę jakości życia psa. Podaje się leki przeciwzapalne, przeciwkaszlowe, rozszerzające oskrzela a w razie potrzeby również środki uspokajające, które pomagają wyrównać oddech podczas ataków duszności.
Szelki dla psa jako wsparcie w leczeniu
Pies z zapadającą się tchawicą nie może nosić obroży i powinien być wyprowadzany jedynie w dobrze dopasowanych szelkach, które nie uciskają okolic szyi.
Leczenie chirurgiczne: stent wewnątrztchawiczy
Stenty wewnątrztchawicze są zwykle wykonane z nitinolu (stopu niklu i tytanu). Te samorozprężalne stenty wprowadza się przy użyciu specjalnego narzędzia, bez konieczności przeprowadzania operacji. Do chwili pełnego rozprężenia stent może być przemieszczany. Ryzyko pęknięcia stentu lub powstania tkanki ziarninowej jest wyższe u młodych psów, jednak można je zmniejszyć, gdy procedurę przeprowadzi doświadczony specjalista, dbający o ostrożne wprowadzenie stentu.
Rokowania i jakość życia psa z zapadającą się tchawicą
Jak dbać o psa z zapadającą się tchawicą?
Pies nie powinien podejmować nadmiernego wysiłku, aby nie obciążać dróg oddechowych. W czasie upałów spacery należy ograniczyć do minimum, ponieważ wysoka temperatura, utrudnione ziajanie i brak możliwości schłodzenia mogą doprowadzić do przegrzania i udaru.
Należy również zadbać o prawidłową wagę psa oraz dostęp do czystego powietrza, ponieważ dym i smog mogą dodatkowo podrażniać wrażliwą tchawicę. Przy stwierdzeniu zwyrodnień pierścieni tchawicy warto wzbogacić dietę psa o glukozaminę, siarczan chondroityny i kolagen.
Wskazane jest unikanie podnoszenia psa, aby nie uciskać jego już obciążonych dróg oddechowych.
Czy zapadnięcie tchawicy zagraża życiu psa?
W ciężkich przypadkach zapadnięcie tchawicy może zagrażać życiu psa z powodu niedoboru tlenu. W takich sytuacjach niezbędna jest natychmiastowa interwencja weterynaryjna.
